Bitcoiners willen wel belasting betalen

Bitcoinbeleggers zijn snelle jongens die dankzij een mazzeltje slapend rijk worden terwijl de rest van Nederland hard moet werken voor minimale bestaanszekerheid.

Dat contrast ontstond eerder deze maand in het programma Sander en de Kloof (VPRO). Het is wel erg kort door de bocht.

In de aflevering Geld werkt harder dan jij van 10 februari spreekt Sander Schimmelpenninck met cryptocommentator Madelon Vos. Ze laat zich filmen op een bootje in Amsterdam waar ze samen met cryptofans “op de 100k” proost en in een luxe restaurant interviewt Schimmelpenninck haar over vermogensongelijkheid.

Er ontstaat een discussie waarin de presentator het beeld schetst van een hypothetische bitcoinbelegger tegenover een verpleegster. De ene heeft in een paar jaar vier ton verdient terwijl hij er niets voor deed, de verpleegster kan daar alleen van dromen. Vos vindt ook dat zorgwerkers te weinig salaris krijgen. Schimmelpenninck stelt dat zij dan meer belasting moet betalen. “Daar ben ik het niet mee eens,” antwoordt Vos. “Nee.”

Volgens Vos kreeg ze de vraag vier keer en haalden drie eerdere, genuanceerde antwoorden de uitzending niet. Wat wel overblijft is een beeld van bitcoinbeleggers dat naadloos aansluit bij het verhaal van de aflevering. Dat blijkt als het programma zijn conclusie nadert.

In een voice-over haalt Schimmelpenninck venijnig uit naar “de bitcoinadepten”. Sociale stijgers die toevallig talent voor geld hebben of de luxe van tijd om zich erin te verdiepen. Mensen die geen interesse hebben in een baan die voldoening geeft en wezenlijk bijdraagt aan de samenleving.

Nuance

Dat frame doet het ongetwijfeld goed bij de kijker, maar roept om nuancering. Er zijn inmiddels een miljoen bitcoinbezitters in Nederland. Die zitten niet champagne te proosten op een sloepje in de Amsterdamse grachten. De meesten leggen maandelijks een klein bedrag opzij voor de lange termijn, in Bitcoin.

De koersstijgingen van Bitcoin spreken tot de verbeelding, zoveel is wel duidelijk. In de praktijk verschilt het weinig van andere beleggingen. Je geeft het ieder jaar netjes op bij je aangifte, waar het wordt belast vanuit box 3, net als de investeringen van traditionele beleggers.

Belasting ontduiken kan op vele manieren, met contant geld, buitenlandse bankrekeningen, ouderwetse constructies op tropische eilanden of door je bitcoins uit het zicht te houden. Maar dit alles is illegaal en bovendien niet sociaal geaccepteerd.
Bitmymoney heeft sinds haar start in 2013 actief aangeraden om aangifte te doen over je bitcoinbezit. Anders kom je als de munt stijgt met vermogen te zitten wat je niet kunt verklaren en heb je jezelf in een lastige situatie gebracht.

Piketty

De bitcoinbelegger is dus niet zo anders dan andere Nederlanders die hun vermogen zien groeien. Het probleem zit in belasting op vermogen. Ook ik heb Piketty gelezen. Nou ja, een flink deel, het is een dik boek. Wat ik eruit haalde is dat belasting op vermogen het verschil tussen rijk en arm verkleint, en dat belasting op werk, het verschil vergroot.

Bitcoiners ervaren een lage vermogensbelasting in Nederland, maar staan daarmee achteraan in een lange rij van effectenbezitters, oud geld, vastgoedbazen, noem maar op, voor wie dit al decennia geldt. Het nu specifiek de bitcoinbelegger in beeld brengen als profiteur, geeft geen eerlijk beeld van alle cryptospaarders in Nederland.

Misschien dat het breed uitgemeten verhaal van Bitcoin makkelijker te behappen is voor veel Nederlanders, die vast ook wel iemand kennen die er zijn of haar slag mee heeft geslagen. En als deze munt nu het onderliggende ongelijkheidsprobleem in Nederland blootlegt, dan is dat alleen maar winst.

Oplossing

De oplossing lijkt me alleen niet om bitcoinspaarders af te schilderen als graaiers. Kijk inderdaad naar verhoging van belasting op vermogen voor iedereen. Misschien het tarief in box 3 verhogen of overweeg belasten van werkelijk rendement (capital gains). En verlaag belasting op inkomsten uit werk, want dat is voor mensen zonder bezit de weg omhoog.

Maar kijk ook kritisch naar het beleid van de centrale banken die zoveel traditioneel geld de economie in pompten, dat we nu met hoge inflatie te maken hebben. Mensen met bezit zien de waarde ervan stijgen, mensen zonder bezit zien alles duurder worden. Dat doet de kloof geen goed, dat maakt hem alleen maar groter en uiteindelijk onoverbrugbaar.

Het problematiseren van Bitcoin is makkelijk. Ik daag Schimmelpenninck uit om te kijken hoe de munt juist onderdeel is van de oplossing. Bitcoin is zuiver geld. Het is vrij van centrale banken en kan niet bijgedrukt worden, waardoor er geen ontwaarding in zit zoals bij de euro en dollar. Bitcoin maakt dat sparen weer loont.

Door de munt - en de bezitters - steeds negatief af te schilderen, onthoud je mensen ook een kans om vermogen op te bouwen in het geld van de toekomst.

Sander en de kloof meetup 24 februari

De reactie van Madelon Vos op de uitzending